Wacław Potocki
_
Toteż gdy potrzeba wystąpić na wojnę, „miłośnik ojczyzny”, co ma „sto wsi królewskich” zamiast prawdziwego rycerstwa i szlacheckiej młodzieży wystawia chorągwie
„dragonów, ci dopiero cepami i łągwią robili”; pookrywawszy „Maćków” płaszczami, byle „zbyć pańszczyzny”, sam zaś „comes” jeżeli nie został w domu, to podczas
boju trzyma się pod lasem, otoczony przez „gwardyje i hajduków kupy, co wyjadali wszytkie trety, wszytkie krupy, że się przez kalwakaty i przez one trzody nie mógł czasem docisnąć
człowiek do gospody”. Własne wspomnienia z czasów służby w pospolitym ruszeniu dostarczyły widocznie Potockiemu rysów do tego obrazu.
Przy takim upadku moralnym szlachty szlachectwo samo straciło wartość, stąd lada kto się ogłasza szlachcicem, wziąwszy tylko _-ski _do swego nazwiska.
„Spytasz go, gdzie się rodził? zaraz basarunkiem potrząsa, zaraz liczy rotmistrze i pułki, gdzie . służył; choć za ciurę, gdzie skrobał gomółki!
”, a mimo to taki awanturnik „trzęsie najbardziej sejmikiem [...] i siła rozprawia, j przygrzawszy animuszu jakimkolwiek trunkiem” .
Oburzony za zuchwałość Mazurów, którzy pięścią i obuchem (jak Pasek), wyrabiali sobie znaczenie wśród dumnej dawnością rodu szlachty małopolskiej, powiada Potocki: „chcesz
być szlachcicem, pokaż z ksiąg szlachcica dziada, dopiero mi się, bracie, będziesz liczył równy”.
Zresztą nie urodzenie, nie błyszczenie sławą i zasługami przodków, lecz osobista dzielność i czyny robią człowieka szlachcicem, bo „rodzą chłopów szlachcianki i szlachtę
chłopówny” Darmo więc budzić męstwo w zniewieściałych panach, którym na widok niebezpieczeństwa „łydki dygocą, zęby skaczą w gębie”, chyba ich „z Warszawą wziąwszy i
Krakowem” zanieść gdzieś „pod urwiżywot albo gdzie szlak złoty”, by tam radzi nieradzi dla ocalenia własnej skóry, musieli się stać żołnierzami.
„Lecz trudno wilkiem orać; co się łyso lągnie, łyso ginie;
kto nie chce, z góry nie pociągnie!
<<Poprzednia 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 | 15 | 16 | 17 | 18 | 19 | 20 | 21 | 22 | 23 | 24 | 25 | 26 | 27 | 28 | 29 | 30 | 31 | 32 | 33 | 34 | 35 | 36 | 37 | 38 | 39 | 40 | 41 | 42 | 43 | 44 | 45 | 46 | 47 | 48 | 49 | 50 | 51 | 52 | 53 | 54 | 55 | 56 | 57 | 58 | 59 | 60 | 61 | 62 | 63 | 64 | 65 | 66 | 67 | 68 | 69 | 70 | 71 | 72 | 73 | 74 | 75 | 76 | 77 | 78 | 79 | 80 | 81 | 82 | 83 | 84 | 85 | 86 | 87 | 88 | 89 | 90 | 91 | 92 | 93 | 94 | 95 | 96 | 97 | 98 | 99 | 100 | 101 Nastepna>>